Κείμενα

Ο Ρωμηός σας χαιρετά και στην Αίγινα πετά.

Σας χαιρετώ, αγαπητοί, για κάμποσαις ημέραις           
με όλα σας τα θέατρα και μ’ όλαις σας τις λίραις
Πηγαίνω εις την Αίγινα ν’ αναπαυθώ λιγάκι,
και νάχω μόνο μου φαγί μπαρμπούνι με μουστάκι

Τι να σας ‘πω!... κουράσθηκα αυτό το καλοκαίρι
δεν ειμπορώ την πένα μου να σφίξω εις το χέρι,
αδυνατούν τα νεύρα μου, ο νους μου νερουλιάζει,
και ούτε οίστρο υψηλό σαν πρώτα κατεβάζει.

Γι αυτά και γι άλλα, κύριοι, μου ‘κάπνισε να φύγω,
κι’ έτσι γλυτώνετε και σεις από εμένα λίγο
και από στίχους θάχετε, πιστεύω, ησυχία,
εκτός αν βγη και δεύτερος για νέα δυστυχία.

Αλλά κι’ εκεί που ο Ρωμηός γλυκά θα χουζουρεύη
αν μάθη ότι η πατρίς σπουδαίως κινδυνεύη
εις το φτερό θα σηκωθή, τα δόντια του θα τρίξη
και μες στο καλαμάρι του την πένα θα βουτήξη

Αλλ’ αν θυμώση και κανείς για τούτο το ταξείδι
για να περάση ο θυμός ας πιη ολίγο ξύδι
Ότι κι αν πουν εγώ στραβά θα βάλλω το καπέλο,
και σαν Ρωμηός αληθινός θα κάνω ότι θέλω.

Χαίρε λοιπόν των Αθηνών χολεριασμένη σφαίρα!...
και σαν ιλθή κι ο Περικλής απ’ του Βιοβάδεν πέρα
τότε και πάλι ο Ρωμηός στη μέση θα προβάλη
και τον αναβαλόμενον θ’ αρχίση να σας ψάλλη.

(Από την εφημερίδα Ο Ρωμηός του Σουρή 30-7-1883)





ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ
105 Ήττα των Κορινθίων εις την Μεγαρίδα
Οι Αθηναίοι, προς τούτοις, ενεργήσαντες διά του στόλου των απόβασιν εις την Αλιάδα, συνήψαν μάχην προς τους Κορινθίους και Επιδαυρίους, κατά την οποίαν νικηταί ανεδείχθησαν οι Κορίνθιοι. Ακολούθως οι Αθηναίοι εναυμάχησαν προς τον Πελοποννησιακόν στόλον πλησίον της Κεκρυφαλείας, και την φοράν αυτήν νικηταί ανεδείχθησαν οι Αθηναίοι. Μετά ταύτα περιήλθαν εις πόλεμον οι Αθηναίοι προς τους Αιγινήτας, και συγκροτηθείσης πλησίον της Αιγίνης ναυμαχίας, εις την οποίαν έλαβαν μέρος και οι σύμμαχοι των δύο μερών, ενίκησαν οι Αθηναίοι, υπό την αρχηγίαν του Λεωκράτους, υιού του Στροίβου, και κυριεύσαντες εβδομήντα πλοία ενήργησαν απόβασιν εις το έδαφος των Αιγινητών και επολιόρκησαν την πόλιν. Οι Πελοποννήσιοι, θέλοντες να βοηθήσουν τους Αιγινήτας, απεβίβασαν εις την νήσον τριακοσίους οπλίτας, οι οποίοι προηγουμένως είχαν σταλή εις επικουρίαν των Κορινθίων και Επιδαυρίων, ενώ οι Κορίνθιοι με τους συμμάχους των κατέλαβαν τα υψώματα της Γερανείας και επέδραμαν εις την Μεγαρίδα, διότι ενόμιζαν ότι οι Αθηναίοι δεν θα είναι εις θέσιν να βοηθήσουν τους Μεγαρείς, εφόσον σημαντική στρατιωτική των δύναμις απουσίαζεν εις Αίγιναν και Αίγυπτον, αλλ' ότι, και αν τυχόν έλθουν εις βοήθειαν, θ' αναγκασθούν να λύσουν την πολιορκίαν της Αιγίνης. Οι Αθηναίοι, εν τούτοις, δεν μετεκίνησαν τον πολιορκούντα την Αίγιναν στρατόν των, αλλ' από την υπολειπομένην εις την πόλιν δύναμιν οι νεώτεροι και οι γεροντότεροι άνδρες ήλθαν εις Μέγαρα υπό την αρχηγίαν του στρατηγού Μυρωνίδου. Και συγκροτηθείσης προς τους Κορινθίους μάχης αμφιρρόπου, αφού οι δύο στρατοί απεχωρίσθησαν, έκαστος από αυτούς εθεώρησεν ότι ο αντίπαλος του μάλλον είχεν ηττηθή. Και οι μεν Αθηναίοι, οι οποίοι πράγματι ήσαν κυρίως νικηταί, έστησαν τρόπαιον μετά την αναχώρησιν των Κορινθίων. Οι Κορίνθιοι, εξ άλλου, κακιζόμενοι από τους πρεσβυτέρους της πόλεως, αφού παρεσκευάσθησαν επί δώδεκα περίπου ημέρας, επανήλθαν και ήρχισαν να στήνουν και αυτοί αντίζηλον τρόπαιον ως νικηταί. Αλλ' εν τω μεταξύ, οι Αθηναίοι, εξορμήσαντες από τα Μέγαρα, και τους στήνοντας το τρόπαιον εφόνευσαν, και συμπλακέντες προς τους λοιπούς, τους ενίκησαν.
27 Εκδίωξις των Αιγινητών από την νήσον και εγκατάστασις Αθηναίων εποίκων
Κατά το ίδιον θέρος, οι Αθηναίοι εξεδίωξαν βιαίως τους κατοίκους της Αιγίνης, άνδρας και γυναικόπαιδα, διότι τους κατηγόρουν ότι έλαβαν σπουδαιότατον μέρος εις τον υποδαυλισμόν του εναντίον των πολέμου. Ανεξαρτήτως άλλωστε τούτου, επειδή η Αίγινα κείται πλησίον της Πελοποννήσου, εφαίνετο ασφαλεστέρα πολιτική να κατέχουν την Αίγιναν δια της εγκαταστάσεως ιδικών των κληρούχων. Και πράγματι, μετά πάροδον όχι πολλού χρόνου, απέστειλαν εκεί τους εν λόγω εποίκους. Εις τους Αιγινήτας εξόριστους οι Λακεδαιμόνιοι παρεχώρησαν την Θυρέαν προς κατοικίαν και την πέριξ αυτής γην προς καλλιέργειαν και ένεκα της προς τους Αθηναίους εχθρότητος και διότι οι Αιγινήται τους επρόσφεραν μεγάλας υπηρεσίας κατά την εποχήν του σεισμού και της επαναστάσεως των Ειλώτων. Η περιφέρεια της Θυρέας κείται μεταξύ της Αργολίδος και της Λακωνικής και εκτείνεται μέχρι της θαλάσσης. Και άλλοι μεν από τους Αιγινήτας εγκατεστάθησαν εκεί, άλλοι δε διεσπάρησαν εις την λοιπήν Ελλάδα.

Η ΝΗΣΟΣ ΑΙΓΙΝΑ
Ότι μεν των σφόδρα γνωρίμων εστίν η Αίγινα. Τι δει λέγειν, εντεύθεν γαρ Αιακός τε λέγεται και οι απ΄ αυτού. Αύτη δ΄ εστίν η και θαλασσοκρατήσασα ποτέ, και περί πρωτείων αμφισβητήσασα προς Αθηναίους εν τη περί Σαλαμίνα ναυμαχία κατά τα περσικά – ΣΤΡΑΒΩΝ.
Η περιβόητος Αίγινα κείται κατά το μέσον σχεδόν του Σαρωνικού κόλπου, εις 37ο 47΄βορείου πλάτους. Εις τον βαθύν κόλπο τούτον εμβαίνων ο θαλασσοπόρος βλέπει δεξιόθεν το Σούνιον, ως κορωνίδα έχον τα του αρχαίου ναού της Αθηνάς περικαλλή έτι λείψανα, αριστερόθεν το απότομον και βραχώδες Σκύλλαιον κατέμπροσθεν δ΄αυτού τας παραλίας της Αττικής, της Μεγαρίδος και της Πελοποννήσου, αίτινες ικανώς άπασαι ανυψούνται, και ζωγραφικώτατα παριστάνουσι σχήματα.
Ο Στράβων λογαριάζει την περίμετρον της νήσου σταδίων εκατόν ογδοήκοντα αλλ΄ εάν συμπεριληφθώσιν αι πολυάριθμοι των ακτών καμπυλότητες είναι βέβαια μεγαλητέρα. Κατά το μέγιστον αυτής μήκος δεν υπερβαίνει τα εννέα μίλια, κατά δε το μέγιστον πλάτος ουδέ τα έξι. Το δυτικόν   μέρος είναι πεδιάς η οποία καίτοι πετρώδης, παράγει κρίθην και σίτον. Ο Στράβων ονομάζει την χώραν Αιγίνης ¨κατά βάθους μεν γεώδη, πετρώδη δ΄ επιπολής διόπερ ψιλή πάσα εστί, κριθοφόρος δε ικανώς¨. Επί του νοτίου μέρους εκτείνεται ο βουνός του Αγ. Ηλία, ή το Ορος, μετά των κλάδων αυτού, επί δε του Βορειανατολικού ευρίσκεται άλλη σειρά, έχουσα εφ΄ ενός των υψωμάτων τα λείψανα του αρχαίου ναού, όστις κοινώς λέγεται ο του Πανελληνίου Διός. Κατά το βορειοδυτικόν μέρος της νήσου ίστανται δύο κίονες εξ΄ ων ο εις ακέραιος, την τοποθεσίαν δεικνύοντες αρχαίου τινός ναού, του οποίου τόνομα αγνοείται. Προς μεσημβρίαν των κιόνων τούτων (όπου και η σημερινή πόλις) δεικνύουσι σαφώς την θέσιν της αρχαίας πόλεως τα λείψανα δύο τεχνητών λιμένων, τους οποίους κατά την συνήθειαν αυτών εσχημάτισαν οι Ελληνες προκυμαίας εξεχούσας κατασκευάσαντες με στενήν είσοδον εν τω μέσω αυτών. Των τειχών των από το μέρος της ξηράς, φαίνονται εισέτι τα θεμέλια καθ΄ όλην αυτών την έκτασιν, πιθανόν δε ότι είχον τρεις κυριωτέρας πύλας, εξ ων η κεντρική ήγεν εις τον λόφον του ανατολικού μέρους της νήσου, όπου και τα λείψανα του προειρημένου ναού. Πάμπολλοι περιπλέον αρχαίοι τάφοι, κατά την όπισθεν της σημερινής πόλεως πεδιάδα, επιβεβαιούν ότι ενταύθα ήκμαζε ποτε η εμπορικώτατη και βαθύπλουτος των αιγινητών πόλις. Την μικρότατη της Αιγίνης στοχαζόμενοι, παρακινούμεθα σχεδόν ν΄ αμφιβάλλωμεν αν τα περί αυτής λεγόμενα υπό των αρχαίων τωόντι αληθεύωσι πλην επικυρωμένα όσον οιανδήποτε άλλο μέρος  της αρχαίας ιστορίας, είναι όλως αναντίρρητα. Ως μικραί τινες πολιτείαι κατά τους νεωτέρους χρόνους ( η Γένουα, παραδείγματος χάριν ή Βενετία)  ωσαύτως και η Αίγινα διά της ναυτικής υπεροχής κατέστη σημαντικωτάτη. Δύσκολον όμως ήθελεν είσθαι να εννοήσωμεν πως ηδύνατο μία τόσον μικρά νήσος να γίνη φοβερά ναυτική δύναμις αν δεν εγνωρίζομεν ότι βράχοι πολυάριθμοι καθίστανον αυτήν δυσπρόσιτον εις τους πολυάριθμους τότε πειρατάς, και ότι αρχαιότατα έγινε τόπος ασφαλής και διά την ζωήν και διά την περιουσίαν. Η Αίγινα ήτον αδύνατον να λαμπρυνθή ειμή ως εμπορείον προσφέρον δύο πλεονεκτήματα, ασφάλεια και κεντρικήν θέσιν. Το 563 π.χ. επί του Αμάσιος πριν ακόμη καμμία της Ευρωπαϊκής Ελλάδος πόλις αποκτήση μέγαν εμπορικόν πλούτον, είχον οι Αιγινήται καταστήματα εις την κάτω Αίγυπτον. Την εκατονταετηρίδα ταύτην, κατά την μαρτυρίαν του Αριστοτέλους, η μικρά Αίγινα περιείχε 470.000 δούλων. Ο αριθμός δ΄ ούτος είναι βέβαια υπέρογκος αλλά δεικνύει τουλάχιστον ότι υπήρχε μέγιστος πληθυσμός. Η Αίγινα ήτο κατ΄ εκείνην την εποχή εν από τα πρώτα κέντρα του της Μεσογείου εμπόριον και κατά πάσαν πιθανότητα σημαντική δούλων αγορά.
Αρχαιότατα έκοψε νομίσματα η νήσος αυτή και πολλά σώζονται μέχρι της σήμερον, την θαλάσσιον χελώνην ως επί το πλείστον έχοντα επί του ενός μέρους. Το κοινώς ιστορούμενον είναι ότι ο Φείδων, ο βασιλεύς του Αργους, όστις εκυρίευε και την Αίγιναν έκαμεν εις αυτήν νομισματοκοπτείον αργύρου το 894 πχ. Βέβαια δε εις τους Ελληνες υπήρχε πατροπαράδοτον ότι και από τον παμπάλαιον αυτόν χρόνον ήτον η Αίγινα κέντρο εκτεταμένου εμπορίου.